گزینۀ صد پند
مغولان راه را بر شیخ بستند که یا تو را کشیم ، یا با تو لواط کنیم . پس از آن شیخ سی سال به نیک نامی بزیست
عبید زاکانی
چندی پیش داشتم کلیات عبید زاکانی ، طنز پرداز بزرگ قرن هشتم ، را برای چند صدمین بار ورق می زدم ؛ دلم نیامد گزیده ای از رسالۀ صد پندش را اینجا نیاورم. خیلی از مطالبش انگار که همین امروز گفته شده و این نشانگر این است که یا جامعۀ ایرانی طی این قرنها درجا زده و یا عبید خیلی کارش درست بوده است. شخصا فکر می کنم هر دو .
طنز عبید ، هزل نیست بلکه بررسی موشکافانۀ اجتماع است با زبانی خاصبه هر حال گزیده ای از صد موعظۀ او را انتخاب کرده ام. طبیعتا کاملش را نمی آورم که حق کپی رایتش برای عبید حفظ شود.
رساله صد پند
ای عزیزان عمر غنیمت شمارید
عیش امروز به فردا میندازید

هر کس که پایه و نسبت خود را فراموش کند بیادش میارید

طمع از خیر کسان ببرید تا به ریش مردم توانید خندید

خواجگان و بزرگان بی مروت را به ریش بتیزید

تا توانید سخن حق مگویید تا بر دلها گران مشوید و مردم بی سبب از شما نرنجند

سخن شیخان باور مکنید تا گمراه نشوید و به دوزخ نروید

از همسایگی زاهدان دوری جویید تا به کام دل توانید زیست

مجردی و قلندری را مایه شادمانی و اصل زندگانی دانید

در دام زنان میفتید خاصه بیوگان کره دار

دختر فقیهان و شیخان و قاضیان مخواهید و اگر بی اختیار پیوندی با آن جماعت اتفاق افتاد عروس را به کونسو برید تا گوهر بد به کار
نیاورد و فرزندان گدا و سالوس و مزور و پدر و مادر آزار از ایشان در وجود نیاید

دختر خطیب در نکاح میاورید تا ناگاه خر کره نزاید

جلق زنی را به از غر زنی دانید

بیوه زنان را برایگان مگایید

زن مخواهید تا قلتبان مشوید

مردان مست را چون خفته دریابید تا بیدار نشوند فرصت را غنیمت دانید

زکات ..ر به مستحقان رسانید چون زنان مستور که از خانه بیرون نتوانند رفت و حیزان پیر و مفلس و ریش آورده که از کسب مانده
باشند و زنان جوان شوهر به سفر رفته که زکات دادن یمنی عظیم دارد

غلام بچگان ترک را تا بی ریشند به هر بها که فروشند بخرید و چون آغاز ریش آوردن کنند به هر بها که خرند بفروشید

در کودکی ..ن از دوست و دشمن و خویش و بیگانه و دور و نزدیک دریغ مدارید تا در پیری به درجۀ شیخی و واعظی و جهان پهلوانی
و معروفی برسید

غلام نرم دست خرید نه سخت مشت

دختر همسایه را از کونسو فرو برید و گرد مهر بکارت مگردید تا طریقۀ امانت و شفقت و مسلمانی و حق همسایگی رعایت کرده باشید
و شب عروسی دخترک در محل تهمت نباشد و از داماد خجلت نبرد و در نزد مردم روسفید باشد

حاکمی عادل و قاضی که رشوت نستاند و زاهدی که سخن به ریا نگوید و حاجبی که با دیانت باشد و ..ن درست صاحب دولت در این روزگار مطلبید

زنان را در حال نزع چندانکه مقدور باشد بگایید و آن را فرصت و صرف تمام دانید

با استادان و پیشقدمان و ولیعهدان و کسانی که شما را گاییده باشند تواضع واجب شمرید تا آبروی را به باد ندهید

زنان را سخت بزنید و چون سخت بزدید ، سخت بگایید تا از شما بترسند و فرمانبردار گردند و کار کدخدایی میان بیم و امید ساخته شود
و کدورت به صفا مبدل گردد

بر پای منبر واعظان ، بی وضو تیز مدهید که علمای سلف جایز ندانسته اند

شیخ زادگان را به هر وسیله که باشد بگایید تا حج اکبر کرده باشید

تخم به حرام اندازید تا فرزندان شما فقیه و شیخ و مقرب سلطان باشند

برگرفته ازکلیات عبید زاکانی
نوشته شده در ۸:۰۸ بعدازظهر توسط Kabousnegar.
0 comments